Forex piyasasının bugünkü haline 1930’larda geldiği tahmin edilmektedir. Bu
dönemde Londra dünya ticaretinin merkezi olurken, Pound da temel para birimi olarak kullanılmaya başlanmıştır. 2. Dünya Savaşı, dünya ekonomik dengelerini kökünden değiştirmiştir.
Britanya ekonomisi çökerken, savaştan göreli olarak daha az hasarla çıkan ABD dünya döviz ticareti piyasasının lideri konumuna gelmiştir.
2. Dünya Savaşının sona ermesiyle birlikte, Dünya’da yeni bir ekonomik
platform oluşturma zorunluluğu ortaya çıkmıştır. 1944 yılında imzalanan Bretton
Woods anlaşması ile bir ons altının fiyatını 35 USD olarak belirlenerek, yeni bir
ekonomik statüko oluşturulmuştur. Böylece global ekonomilerin güçlenmesi,
istikrarının sağlanması istenmiş ve sabit döviz kuru sistemine geçilmiştir. Anlaşma ile
paranın uluslararasında kaçırılmasının engellenerek ve dünya para birimlerindeki
spekülasyonların kısıtlanarak, uluslararası para piyasalarına stabilite getirilmesi
amaçlanmıştır. Katılımcı ülkeler para değerlerini korumak istemişlerdir
Anlaşma ile; Ülkelerin kendi ticari avantajları için para birimlerini devalüe
etmeleri yasaklanmış ve sadece %10’dan az olmak koşuluyla devalüasyon yapmalarına
izin verilmiştir. 1950’lerden sonra büyüyen uluslararası ticaret hacmi, savaş sonrası
yapılanma ile yönetilen büyük anapara hareketlerine neden olmuştur.
Forex; bir ülkenin parasını başka bir ülkenin parasıyla ticaret yapması veya bir
cinsten dövizin verilerek karşılığında kotasyonu ilan edilmiş fiyattan, diğer bir cins
dövizin alınması işlemi olarak açıklanabilir (Melvin,1985, s.5). Bu piyasadaki
işlemlerin %80’ini kur farklarını gözlemleyerek para kazanma amaçlı yapılan spekülatif işlemler oluşturur. Bu işlemler hem finans kurumları, hem de bireysel yatırımcılar olmak üzere çok sayıda katılımcıyı kendine çekmektedir. İkilemli görünebilir; fakat piyasada aktif olarak işlem yapanlar öncelikle kurumsal yatırımcılardır. Bunlar arasında resmi kurumlar (official body), özel finans kurumları ve diğer kurumlar yer almaktadır.
Avrupa ve Japonya’da özel yatırımcılar sermayelerinin yaklaşık %20’sini yabancı
menkul kıymet olarak saklarlar (ABD’de bu değer yalnızca %7.5’tir) (Gül, 2011, s.2).
Global değişim piyasasında yapılan toplam işlem hacmi günden güne artmaktadır.
Bunun sebebi; uluslararası ticaretin gelişmesi ve pek çok ülkede alışveriş yasaklarının
kaldırılmasıdır. Dünyada alım satım işlemlerinin günlük hacmi 1998’de, 1 trilyon 982
milyar Amerikan doları civarındadır. (Bu değerin %32’si Londra, %18’I New York ve
%10’u Almanya piyasasındadır). İşlem hacimleri etkileyici olmakla beraber günden
güne inanılmaz bir hızda artmıştır. 1977’de gündüz işlemlerinin hacmi 5 milyar
dolarken, 10 yıl sonra 600 milyara ve 1992’de 1 trilyon dolara ulaşmıştır. 2012 yılı
Ağustos ayı itibariyle ise 4.5 trilyon dolarlık işlem hacmi oluşmuştur (Gül, 2011, s.3).
Fx(Forex) piyasasının katılımcıları büyük bankalar, brokerlar, ticari müşteriler,
çok uluslu şirketler ve zaman zaman döviz kuru dalgalanmalarını yumuşatmak için
piyasaya müdahale eden merkez bankalarıdır. Citibank, Chase Manhattan, Bank
America ve buna ek olarak büyük Japon ve İngiliz ticari bankaları, FX piyasasının
işleyişinde çok önemli bir rol oynamaktadır. FX piyasasındaki bankaların bu önemli
rolüne örnek vermek gerekirse, 20’den az banka, %50’den daha fazla FX işlemini
bulundurmaktadır ( Mengütürk, 1995, s.69). Son yirmi yılda bilişim teknolojilerinin
gelişme hızından dolayı, piyasalar çok değişmiştir. Daha önce bilinmeyen ve gizemli bir ortam gibi görünen ‘trader’lık bugünlerde hemen hemen herkesin katılabildiği bir
meslek haline gelmiştir. Daha önce yalnızca en büyük bankaların sahip olduğu bir
imkanken; şimdi herkesin katılabildiği bir elektronik ticaret ortamı olmuştur. Hatta
büyük bankalar da karşılıklı işlemlerden ziyade elektronik ortamda işlem yapmayı
tercih etmektedirler. Elektronik alım satım işlemleri; FOREX’te yapılan işlemlerin
%80’ini oluşturmaktadır.
Son yıllarda küçük şirketlerin ve bireylerin FOREX piyasasına katılma imkanları
daha da artmıştır. Marjinal ticaret sistemi sayesinde, piyasaya erişim sermayesi az olan kişiler için bile mümkün hale gelmiştir.Marjinal ticaret hizmetleri sunan brokerlar müşterilerinin depozito olarak yatıracağı miktardaki sermayenin 200 katına kadar miktarlarla işlem yapmalarına izin verilmiştir. ‘Kayıpların riski müşteriye aittir ve depozito da broker’ın güvencesidir’ kuralı benimsenmiştir. Forex piyasası herkese açık haldedir ve çok sayıdaki farklı broker şirketler müşteri çekmek için yarışmaktadırlar.
Bu bölümde ilk olarak para ve altının; ekonomik süreçteki yeri anlatılmıştır. Daha
sonra; küreselleşen ekonomik süreci gözlemek ve sistemlerin oluşumunu incelemek
için, Bretton Woods Sistemi ve Euro’nun ortaya çıkışı ele alınmıştır. Son olarak forex
piyasasının oluşumundan ve gelişimi ele alınmıştır.