Forex, ülkelerin para birimlerinin karşılıklı olarak alınıp satıldığı, değerlerinin belirlendiği bir döviz piyasasıdır. Forex kelimesi, İngilizce Foreign Exchange sözcükleri kısaltılarak türetilmiştir. Günlük 6,5 trilyon Dolar işlem hacmiyle dünyanın en büyük ve likiditesi en yüksek finansal piyasasıdır. İşlem hacminin bu ölçüde yüksek olmasının en büyük sebebi Forex piyasasının kaldıraçlı işlemlere izin veriyor olmasından kaynaklıdır.
Euro, Amerikan Doları, İngiliz Sterlini, Japon Yeni, İsviçre Frangı bu piyasada en çok işlem gören (majör) paritelerdir ve Forex piyasalarındaki işlem hacminin %70’ini oluşturmaktadır. Aynı zamanda Kanada Doları, Brezilya Real’i, Güney Afrika Rand’ı, Türk Lirası da gelişen piyasalarla beraber oldukça yoğun işlem gören, egzotik olarak adlandırılmış, forex piyasası ürünlerindendir. Forex, çeşitli para birimlerinin alınıp satılmasına konu olmasının yanında altın, gümüş gibi değerli metallerle, petrol ve uluslararası endekslerde de vadeli kontratlar üzerinden işlem yapılabilmesine olanak sağlamıştır.
Forex şirketleri dünyanın birçok bölgesinde aktif bir şekilde çalışmakta olup, ağırlıklı olarak finansın beşiği olan New York, Londra, Tokyo, Singapur ve Hong Kong şehirlerinde toplanmıştır. Forex piyasası; merkez bankaları, ticari bankalar, portföy yönetim şirketleri, aracı kurum ve kuruluşlar, uluslararası fonlar, büyük yatırım şirketleri ve bireysel yatırımcılardan oluşmaktadır. Forex piyasasında yer alan her aktör dünyanın her yerinde elektronik ağ üzerinden işlemlerini sürdürmekte olduğu için yatırımcının yaptığı her işlem, büyüklüğü ile orantılı olarak, piyasanın yönünün tayin edilmesinde rol oynar.
Kaldıraç oranı, yatırımcılara bütçelerinin misli büyüklükleri ile işlem yapabilme imkanı sunmaktadır. Forex piyasasının günlük işlem hacminin yüksek olması yerel piyasalarda görülen manipülatif hareketlerin önüne geçmektedir. Bu sebeple piyasalarda görülen fiyat hareketleri büyük oyuncuların almış olduğu pozisyonların yönünden ziyade; toplum algısı ve makroekonomik neden-sonuç ilişkisine dayanmaktadır. Aynı zamanda Fiyatların dünya genelinde eş zamanlı ve anlık olarak yatırımcılara yansıtılıyor olması arbitraj imkanını da ortadan kaldırmıştır.
Fiziki ortamda bankadan aldığınız döviz veya kuyumcudan aldığınız altını artık çok daha ucuza evinizden yapacağınız işlemlerle gerçekleştirebilirsiniz. Ayrıca işlemleriniz uluslararası bankalarda gerçekleştirildiği için Türkiye piyasası kapalı olsa dahi uluslararası bankalardan işlemleriniz gerçekleşmektedir. Türkiye piyasaları kapalı iken gerçekleşen siyasal veya jeopolitik gelişmeler sonrası, piyasalar açılmadan Forex piyasaları üzerinden pozisyon almak yatırımcılara önemli bir fırsat sunmaktadır. Örneğin 7 Haziran Pazar günü yapılan seçimler sonrası piyasalar 2.7416 ile açılmış, sabah 9:00’a kadar 2.7994 seviyesini ve 10:00’dan sonra da 1 saat içinde 2.8092 seviyesine kadar yükselmiştir. Fiziki olarak Dolar alımı yapmak için bankaların açılmasını beklememiz gerekmekte olup, büyük bir fırsatı da kaçırmış oluruz. Yukarıda verdiğimiz örneği tüm dünya üzerinde farklı piyasalarda çoğaltmak mümkündür.
Para biriminin aşırı değerlenmesine veya değer kaybetmesine neden olan benzer gelişmeler Forex piyasasında yer alan her yatırımcı için bir kazanç fırsatıdır.
Forex piyasalarında para yatırma işlemi 5 /24 saat, para çekimi ise mesai saatleri içinde kısa süre içinde hesabınıza aktarılır. Para yatırma ve çekim işlemleri Havale veya EFT olarak yapılmakta olup, kredi kartı ile fonlama ve fiziki para transferi kabul edilmemektedir.
Forex piyasında sadece bireysel yatırımcılar değil, şirketler de yer almaktadır. Özellikle ithalat veya ihracat yapan şirketler, dalgalı kur hareketlerinde yaşanabilecek olası kayıpları önlemek adına hedging(ters pozisyon) olarak adlandırılan işlemler yapılarak kur riskinden korunurlar.
Örneğin, bir kuyumcu elinde bulunan altın miktarının 100’de 1’ini teminat olarak ayırarak Forex piyasasında altın fiyatlarında olası bir düşüşe karşı kendini korumuş olur. Yapılan işlemlerde alım-satım farkları(spreadler), swap(taşıma maliyetleri) ve CFD ürünlerde belirlenmiş komisyon oranları yatırımcılara masraf olarak yansıtılır.
Forex işlemi nasıl yapılır ?
Forex piyasasında yatırımcı, bir dövize karşılık diğer bir dövizi alarak veya satarak döviz çiftlerinin fiyat dalgalanmalarından kazanç sağlamayı hedeflemektedir. Örneğin, EUR/USD
paritesinde bir ALIŞ pozisyonu açan bir yatırımcı Dolar karşısında Euro satın almıştır. Bu sebeple EUR/USD 1.1000 seviyesinde iken alış yapan yatırımcı fiyat 1.1100’e çıktığı zaman bu pozisyonu kapaması durumunda kazanç sağlamış olur. Aynı şekilde yine EURUSD paritesinde SATIŞ pozisyonu açan bir yatırımcı bu sefer Euro karşısında Dolar satın almış olur ve Euro’nun Dolar karşısında değer kaybetmesi ile kazanç sağlamaktadır. Yani yatırımcı 1.1000 seviyesinde olan EURUSD paritesini 1.1000 seviyesinin altına düştüğünde pozisyonunu kapattığında kazanç sağlar.
Forex piyasası, uluslararası piyasalarda işlem yapabilme imkanı sağladığı için, ciddi bir ekonomik kriz veya siyasi iç karışıklık yaşayan bir ülkenin para birimini üzerinden kazanç sağlamanız mümkündür. Örneğin, 2014 yılında Rusya’nın Ukrayna’daki Rus yanlısı ayrılıkçı grupları tıbbi, gıda ve silah yardımı yapmasıyla beraber Ukrayna-Rusya arasında büyüyen krize karşılık Avrupa ve Amerika çeşitli ambargolar ile müdahale etmiştir. Rusya üzerindeki jeopolitik riskler ve ticari ambargolar Ruble’nin ciddi değer kayıplarına sebep olmuştur. Aynı şekilde FED’in gevşek para politikaları sonucu toparlanan ABD ekonomisi ve piyasalarda faiz artışı beklentisi Dolar’ın hızlı değer artışında rol oynamıştır. Gerek ekonomik gerekse de jeopolitik riskler ile güçsüzleşen Ruble karşısında, güçlü ve istikrarlı değer kazanan Dolar’a yatırım yapmak doğru bir işlem örneği olacaktır. Nitekim 2014 Haziran ayında USDRUB 34 iken, 2015 Ocak ayında 78 seviyesinin üstüne çıkmıştır.